Đối sách của nhà Nguyễn (Việt Nam đối với giặc Xiêm (Thái Lan) ở Tây Bắc giai đoạn 1802 – 1884

Các tác giả

  • Phạm Văn Lực Trường ĐHSP Hà Nội 2

Tóm tắt

Trong lịch sử quan hệ Việt – Xiêm có nhiều thăng trầm, nhất là giai đoạn từ 1802 đến 1884. Sự tranh giành ảnh hưởng của Xiêm, Việt đối với Chân Lạp và Ai Lao giai đoạn này không chỉ làm bùng nổ cuộc chiến tranh Xiêm – Việt (1833-1834) ở phía Nam, mà còn trực tiếp đưa đến sự cướp phá của giặc Xiêm ở Tây Bắc. Để chống lại sự cướp phá của giặc Xiêm (Thái Lan), nhà Nguyễn (Việt Nam) có những đối sách tích cực, hiệu quả và đã bảo vệ được vùng biên ải Tây Bắc của Tổ quốc.

Trên cơ sở các nguồn tài liệu lưu trữ ở trung ương và địa phương, nhất là nguồn tài liệu chữ Thái cổ ở Tây Bắc, bài viết tập trung làm rõ những nội dung sau: Những nhân tố tác động đến quan hệ Việt – Xiêm từ cuối thế kỷ XVIII đến cuối thế kỷ XIX; Sự cướp phá của giặc Xiêm ở Tây Bắc và đối sách của triều Nguyễn trong thời gian này. Qua đó, bài viết rút ra những nhận xét, đánh giá và bài học kinh nghiệm để xây dựng mối quan hệ tốt đẹp giữa hai nước Việt Nam – Thái Lan trong giai đoạn hiện nay.

Tài liệu tham khảo

1. Ban Dân tộc Khu Tự trị Tây Bắc (1972), Nhân dân các dân tộc Tây Bắc chống thực dân Pháp xâm lược (1858-1930) - tập 1, Ban dân tộc Khu tự trị Tây Bắc xuất bản.

2. Đại Việt sử ký toàn thư - tập 1 (1998), NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội.

3. Đại Việt sử ký toàn thư - tập 2 (1998), NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội.

4. Quốc sử quán triều Nguyễn (2007), Khâm định Việt sử thông giám cương mục, tập 1, NXB Giáo dục, Hà Nội.

5. Trung tâm Unesco thông tin tư liệu lịch sử và văn hóa Việt Nam (2000), Phạm Thận Duật - toàn tập, NXB Văn hóa Thông tin, Hà Nội.

6. Phạm Văn Lực (2016), Hoàng Công Chất với công cuộc tiễu trừ giặc Pẻ giải phóng Tây Bắc (1751-1769), Tạp chí khoa học Trường Đại học Quốc gia Hà Nội, Tập 29, số 3, từ trang 47 đến trang 53.

7. Phạm Văn Lực - Lò Văn Nét (2018), Sự cần thiết phải điều chỉnh thành phần và tên gọi một số dân tộc ở Tây Bắc, Tạp chí Khoa học Trường Đại học Tây Bắc. Số 13 (62018).

8. Đặng Nghiêm Vạn – chủ biên (1977), Tư liệu về lịch sử và xã hội dân tộc Thái, NXB Văn hóa Dân tộc, Hà Nội.

9. Phạm Văn Lực (2020), Triều Nguyễn với việc xây dựng lực lượng quân đội chính quy tại chỗ ở Tây Bắc (1802-1890), Tạp chí Khoa học Trường Đại học Tây Bắc, số 21 (12/2020).

10. Vũ Đức Liêm (2019), Khi người Thái nhìn về phía đông: Cuộc chiến Xiêm – Việt năm 1833. http://nghiencuuquocte.org/2019/10/05/cuoc-chien-xiem-viet-nam-1833/

11. Đặng Nghiêm Vạn, Đinh Xuân Lâm (1979), Điện Biên trong lịch sử, NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội.

12. Cầm Trọng (1999), Người Thái ở Tây Bắc Việt Nam, NXB Văn hóa Dân tộc, Hà Nội.

13. Quốc sử quán triều Nguyễn (2006), Đại Nam thực lục, tập 8, NXB Giáo dục, Hà Nội.

14. Địa Chí tỉnh Hưng Hoá (1974) – người dịch Nguyễn Xuân Lân, Ty văn hoá Vĩnh Phú xuất bản.

15. Hưng Hóa tỉnh lược - Gia phả họ Bạc (1982), NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội.

16. Nguyễn Trãi (1959), Dư địa chí (Bản dịch của Phan Huy Tiếp; Hà Văn Tấn chú thích và giới thiệu ), NXB Sử học, Hà Nội.

17. Ngô Đức Thọ, Nguyễn Văn Nguyên, Phan Văn Các (2003), Đồng Khánh địa dư chí. Viện nghiên cứu Hán Nôm, NXB Thế Giới.

18. Quam tô mương (kể chuyện bản mường) của châu Mường La (bản dịch của cụ Hoàng Trần Nghịch – thành phố Sơn La).

19. Quam tô mương (kể chuyện bản mường) của châu Mường Muổi – Thuận Châu (Bản dịch của cụ Lường Vương Chung - Thị trấn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La)

20. Quam tô mương (kể chuyện bản mường) của châu Mường Mụa (huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La (Bản dịch của cụ Lường Vương Chung - Thị trấn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La)

21. Tài liệu điền dã tại Sơn La, Lai Châu tháng 8 năm 2015.

22. Ben Kiernan (2017), Việt Nam: A History from Earliest Times to the Present. Oxford University Press

Tải xuống

Đã Xuất bản

01-06-2025

Cách trích dẫn

Phạm Văn Lực. (2025). Đối sách của nhà Nguyễn (Việt Nam đối với giặc Xiêm (Thái Lan) ở Tây Bắc giai đoạn 1802 – 1884. Tạp Chí Khoa học Trường ĐHSP Hà Nội 2: Chuyên San Khoa học Xã hội Và Nhân văn, 1(02), 70. Truy vấn từ https://sjsh.hpu2.edu.vn/index.php/journal/article/view/593

Số

Chuyên mục

Chuyên san Khoa học Xã hội và Nhân văn